دارایی ثابت (Fixed Asset)

دارایی ثابت (به انگلیسی Fixed Asset) یک ملک یا تجهیزات محسوس و قابل لمس است که یک شرکت در اختیار دارد و می‌تواند در عملیات خود برای درآمدزایی از آن استفاده کند.

دارایی‌های ثابت را نمی‌توان در طول یک سال مصرف یا به وجه نقد تبدیل کرد. دارایی‌های ثابت معمولا در ترازنامه و تحت عنوان املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات ثبت می‌شوند.

این دارایی‌ها به دارایی‌های سرمایه‌ای (Capital Assets) نیز مشهورند.

شرح بیشتر دارایی ثابت

صورت ترازنامه شرکت شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق صاحبان سهام است. دارایی‌ها به دارایی‌های جاری و غیرجاری تقسیم می‌شوند، تفاوت این دو دسته در عمر مفید آنهاست.

دارایی‌های جاری اغلب دارایی‌هایی نقدی هستند که در عرض کمتر از یک سال به وجوه نقد تبدیل خواهند شد. دارایی‌های غیرجاری به دارایی‌ها و اموالی گفته می‌شود که تحت تملک یک کسب و کار هستند اما به راحتی به وجه نقد تبدیل نمی‌شوند.

گروه‌های مختلف دارایی‌های غیرجاری شامل دارایی‌های ثابت، دارایی‌های نامشهود، سرمایه گذاری‌های بلندمدت، و هزینه‌های معوقه هستند.

دارایی ثابت برای تولید یا تامین کالا و خدمات، برای اجاره به شخص ثالث، یا برای استفاده در سازمان خریداری می‌شود.

اصطلاح “ثابت” به این معناست که این دارایی‌ها در طول سال حسابداری پیش‌رو به اتمام نمی‌رسند یا فروخته نمی‌شوند. دارایی ثابت اغلب شکلی فیزیکی دارد و در ترازنامه تحت عنوان دارایی‌های ثابت مشهود، سرمایه‌گذاری در املاک و سایر دارایی‌ها گزارش می‌شود.

هنگامی که شرکت دارایی ثابتی به دست می‌آورد، این مسئله در صورت مالی جریان‌های نقدی در زیر بخش “جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری” ثبت می‌شود. خرید دارایی‌های ثابت نمایانگر جریان خروج نقدینگی از شرکت است در حالیکه فروش آن نمایانگر جریان ورودی نقدینگی است.

اگر ارزش دارایی به زیر ارزش دفتری خالص آن نزول کند، این دارایی دچار تقلیل ارزش شده است، به این معنا که ارزش ثبت شده آن در ترازنامه کاهش پیدا می‌کند تا نشان‌دهنده ارزش‌گذاری بیش از حد آن در مقایسه با ارزش بازار باشد.

هنگامی که یک دارایی ثابت به پایان عمر مفید خود رسید، معمولا با فروش به ارزش اسقاط (salvage value) از لیست دارایی‌های شرکت خارج می‌شود. ارزش اسقاط ارزش تخمین زده شده دارایی در صورت خراب شدن یا فروش قطعات است.

در برخی موارد، دارایی ممکن است از رده خارج شده و دیگر بازاری برای آن وجود نداشته باشد. در این صورت، این دارایی بدون دریافت هیچ گونه مبلغی دور انداخته می‌شود. در هر دو صورت، در صورتی که دارایی ثابت دیگر توسط شرکت به کار گرفته نشود، از ترازنامه خارج می‌شود.

چرا شرکت‌ها همواره نسبت به وضعیت دارایی ثابت نگران هستند؟

یکی از مهم‌ترین موضوعات سرمایه‌گذاری که مورد توجه شرکت‌ها قرار گرفته است، نگهداری و مدیریت اموال و دارایی ثابت و برآورد کردن ارزش آنهاست. به همین جهت نظارت صحیح در این حوزه به دلیل مدیریت و جایگزینی به موقع، ایجاد اطمینان از پوشش بیمه‌ای و کنترل مناسب بر ارکان‌های دارایی ثابت و استهلاک ضروری است.
این موضوع باعث شده تا سازمان‌ها، شرکت‌ها و واحدهای تجاری احساس نیاز به سازوکار کنترلی قدرتمند برای مدیریت و اصلاح انحرافات خود در حوزه دارائی ثابت داشته باشند.

اهمیت مدیریت دارایی ثابت

• بازدهی کسب‌وکار را بالا می‌برد.
• به سرمایه‌گذاران برای برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلندمدت کمک می‌کند.
• یک صاحب کسب‌وکار را از ریسک‌های زیادی در امان نگه می‌دارد.
• شفافیت و اعتماد در یکپارچگی اطلاعات را در بر دارد.
• موجب محاسبه دقیق سود و زیان شرکت و ارزش ریالی دارایی‌ها می‌شود.
• امنیت دسترسی به اطلاعات دارایی ثابت را فراهم می‌کند.
• یک ساختمان خوب، طرح خوب، کارخانه خوب و ماشین آلات خوب، مشتری را جذب می‌کند و برای افزایش فروش موثر است.
• گزارش‌های صحیح را به صاحبان کسب‌وکار ارائه می‌دهد.
• معافیت‌های مالیاتی را دربر دارد.
• موجب پیگیری و ردیابی سریع دارایی‌ها و ارزش‌های آن‌ها می‌شود.
• 

• نکات کلیدی

  • دارایی‌های ثابت، مواردی از جمله املاک یا تجهیزات هستند که یک شرکت برای کسب درآمد در طولانی‌مدت استفاده می‌کند.
  • به دارایی‌های ثابت معمولا اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات گفته می‌شود.
  • انتظار می‌رود دارایی‌های جاری، مانند موجودی کالا، در طول یک سال آینده به وجه نقد تبدیل و یا استفاده شوند.
  • دارایی‌های غیرجاری در کنار دارایی‌های ثابت شامل سرمایه‌گذاریهای نامشهود و بلندمدت هستند.
  • دارایی‌های ثابت با استفاده طولانی‌مدت، در معرض استهلاک (depreciation) هستند.

• اهمیت ثبت دقیق دارایی ثابت گاهی اوقات توسط کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نادیده گرفته می‌شود، به روز بودن و دقت در ثبت دارایی‌ها نه تنها کمک می‌کند تا گزارش‌ها به درستی منتشر شوند بلکه می‌تواند نقش بسیار ارزشمندی در کمک به مالکان کسب‌وکار در برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشد.

  بر اساس تجربه ما بیشتر مالکان کسب‌وکارهای کوچک زمانی که با رشد دارایی‌های ثابت مواجه می‌شوند، درصدد کسب راه‌حل مناسب‌تری برای مدیریت دارایی‌های خود هستند.
  دارایی‌ها اساساً برای تحقق درآمد کسب‌وکارها، وصول بدهی، نگهداری از مشتریان و مصرف‌کنندگان و رشد ثروت مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.
  دارایی‌های ثابت شامل زمین، ساختمان، ماشین‌آلات، تجهیزات اداری، اثاثیه و غیره هستند و مدیریت دارایی ثابت موثر و کارآمد به موفقیت هر کسب‌وکاری کمک خواهد کرد.

• کنترلهای بسیار مهم حسابرسی در رابطه با داراییهای ثابت

  1- کنترل امضا های مجاز سند حسابداری

  2- کنترل صحت محاسبات

  3- کنترل با ایین نامه تفکیک هزینه های جاری از سرمایه ای

  4- کنترل با برگ در خواست خرید کالا/خدمات

  5- کنترل با صورتحساب فروشنده

  6- کنترل ممهور شدن مدارک به مهر <باطل شد>

  7- کنترل با برگ حواله انبار.رسیدو حواله مستقیم

  8- کنترل با ایین نامه معاملات شرکت

  9- کنترل کسورات قانونی(بیمه و مالیات)از کارهای حق الزحمه

  10- کنترل ارتباط هزینه های سرمایه ای با فعالیت شرکت

  11- کنترل کفایت اسناد و مدارک مثبته

  12- کنترل ارتباط هزینه با دوره مالی

  13- کنترل اعتبار مدارک مثبته

  14- کنترل ثبت صحیح حساب و طرف حساب سند حسابداری

  15- کنترل هزینه های سرمایه ای دارای قرارداد با مفاد قرارداد و استخراج خلاصه قرارداد

  16- کنترل داراییهای در جریان تکمیل طبق پیش بینی و کار انجام شده از نظر ریالی و فیزیکی

  17- کنترل درصد یشرفت فیزیکی داراییهای در جریان تکمیل با گزارشات دریافتی که به تایید قسمت فنی و مقامات مجاز رسیده باشد

  18- کنترل تعیین بدهیهای احتمالی از محل ایجاد داراییها(بیمه . مالیات . …….)

  19- کنترل احتساب هزینه های دستمزد . سربار . و مو اد مصرفی قیمت تمام شده داراییها ی ساخته شده در شرکت

  20- کنترل داشتن دستورالعمل انتقال داراییهای در جریان تکمیل به داراییهای ثابت و تهیه صورت جلسه تکمیل و تحویل و تحول داراییهای در جریان تکمیل (با امضاء مسئولین فنی شرکت و تکمیل کننده(سازنده) که ساخت انها به اتمام رسیده و صدور سند حسابداری جهت انتقال به داراییمای ثابت

  21- کنترل مشخص نمودن تاریخ بهره برداری از داراییهای در جریان ساخت تکمیل شده جهت احتساب هزینه استهلاک

  22- کنترل تفکیک قیمت عرصه (زمین) و اعیان (ساختمان) از یکدیگر و ارایه ان در جدول یادداشت داراییهای ثابت طبق صورتهای مالی بصورت جداگانه

  23- کنترل داشتن لیست (دفتر) اموال

  24- کنترل داشتن کارت تعمیر داراییها(ماشین الات. ساختمان . وسایط نقلیه و ……….)

  25- کنترل احتساب ذخیره برای داراییهای مسروقه و مفقوده

  26- کنترل مشخص نمودن داراییهای بلا استفاده و احتساب هزینه استهلاک معادل 30درصد نرخ استهلاک مقرر در ماده 151 ق.م.م و پرس جو از مسئولین مبنی بر علت عدم استفاده از داراییهای راکد و تصمیم گیری در ارتباط با موضوع مربوطه

  27- کنترل پوشش بیمه ای داراییها:
  قیمت تما م شده –ارزش دفتری –ارزش بیمه شده طبق بیمه نامه = اضافه(کسر)پوشش بیمه ای

  28- کنترل نرخ استهلاک مندرج در صورتهای مالی با نرخ های مورد استفاده در شرکت (کنترل بصورت نمونه ای)و مفاد ماده 151 ق . م. م

  29- انجام کنترل اقلام نمونه انتخابی طبق چک لیست مربوطه

  30- مشاهده عینی اسناد مالکیت زمین . ساختمان . و وسایط نقلیه و قرار دادن رونوشت انها در پرونده دایم و به روز آوری انها در هر دوره رسیدگی

  31- کنترل استخراج اقلام فروخته شده و بررسی صحت محاسبات صورت گرفته در ارتباط با انها:
  قیمت تمام شده – ذخیره استهلاک – ارزش دفتری – قیمت فروش = سود (زیان)

  32- کنترل اضافات ذخیره استهلاک با هزینه استهلاک

  33- تهیه صورت خلاصه اضافات دارایهای ثابت و داراییهای در جریان تکمیل

  34- کنترل مشاهده عینی وسایل نقلیه و انجام کنترل های لازم طبق چک لیست مربوطه

  35- کنترل قیمت تمام شده و ذخیره استهلاک طبق دفاتر با قیمت تمام شده و ذخیره استهلاک طبق صورت ریز اموال(دفتر اموال) در پایان دوره

  36- دریافت و کنترل لیست داراییهای اسقاط شده طبق دفتر اموال و خارج نمودن قیمت تمام شده انها از دفاتر

  37- کنترل رعایت ایین نامه اجرایی ماده 138 ق . م . م. در ارتباط با پروژه های طرح توسعه و افزایش ظرفیت

  38- کنترل استخراج سیستم خرید و ایجاد داراییهای در جریان تکمیل و قرار دادن ان در پرونده دایم

  39- استخراج تعهدات سرمایه ای به شرح زیز:
  مبلغ قرارداد – هزینه های انجام شده قطعی سرمایه ای = تعهدات سرمایه ای